Od ostatniej szerokiej nowelizacji przepisów o cenach transferowych minęło już trochę czasu. W międzyczasie wypracowano linie interpretacyjne w odniesieniu do niektórych zagadnień, jednak w przypadku innych nadal brakuje jednoznacznych wytycznych. Jednym z pojęć, które wciąż budzi wątpliwości interpretacyjne, jest pojęcie „znaczącego wpływu” w kontekście umów konsorcjum.
Pojęcie znaczącego wpływu
Interpretacja pojęcia „znaczącego wpływu” jest kluczowa do prawidłowego określenie istnienia lub nieistnienia powiązań pomiędzy dwoma lub większą liczbą podmiotów. Pewne wątpliwości w tym zakresie mieli (i nadal mogą mieć) podatnicy, którzy planują zawarcie umowy konsorcjum z podmiotem dotychczas niepowiązanym. Chodzi o moment, w którym należy uznać, że powstaje powiązanie – w rozumieniu art. 11a ust. 1 pkt 5 Ustawy CIT – pomiędzy dotychczas niepowiązanymi podmiotami oraz od którego momentu transakcje zawierane pomiędzy stronami konsorcjum będą podlegały regułom cen transferowych.
Czym jest konsorcjum?
Umowa konsorcjum jest tzw. umową nienazwaną, czyli nie jest uregulowana prawem cywilnym. Zawarcie umowy konsorcjum jest możliwe, ponieważ art. 353¹ Kodeksu cywilnego stanowi:
Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
Stronami umowy konsorcjum jest co najmniej dwóch przedsiębiorców, którzy chcą wspólnie osiągnąć cel gospodarczy przez określony czas. W wyniku zawarcia umowy konsorcjum nie powstaje nowy podmiot gospodarczy posiadający osobną osobowość prawną lub podmiotowość prawną.
Celem zawiązania konsorcjum jest najczęściej wspólne działanie przy realizacji określonego przedsięwzięcia gospodarczego, które ze względu na potencjał finansowy lub też zakres przedmiotowy przekracza możliwości jednego podmiotu. Należy zauważyć, że konsorcjum stanowi określony w umowie sposób uregulowania rozliczeń pomiędzy podmiotami tworzącymi konsorcjum oraz wprowadza zasady, którymi strony powinny kierować się w swoich kontaktach, zwłaszcza z zamawiającym. Podmioty uczestniczące w konsorcjum dokonują podziału kosztów i przychodów według zawartej umowy.
Ustawa CIT wskazuje jedynie sposób liczenia przychodu od wspólnego przedsięwzięcia. Zgodnie z art. 5 ust. 2 Ustawy CIT:
Przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy lub praw majątkowych łączy się z przychodami każdego wspólnika proporcjonalnie do posiadanego prawa do udziału w zysku (udziału). W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku (udziału) są równe.
Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 23 listopada 2021 r. o sygnaturze II FSK 614/11, przesłanką kwalifikującą daną transakcję jako wspólne przedsięwzięcie jest udział jego uczestników w przychodach i kosztach uzyskanych/poniesionych w ramach realizowania wspólnego celu gospodarczego. Z powyższego wynika, że umowa konsorcjum spełnia przesłanki wspólnego przedsięwzięcia.
Czy dla umowy konsorcjum należy przygotować lokalną dokumentację cen transferowych?
Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej numer 0114-KDIP2-2.4010.375.2023.1.RK z 20 września 2023 r. odniósł się do następującego pytania podatnika:
Czy Partnerzy nie będą zobowiązani do sporządzania lokalnej dokumentacji cen transferowych, o której mowa w art. 11k Ustawy CIT, z uwagi na fakt, że w świetle art. 11a ust. 1 pkt 4 Ustawy CIT, Spółka B oraz Spółka A nie są podmiotami powiązanymi względem siebie, jak również powiązań takich nie kreuje zawarta przez Partnerów Umowa Konsorcjum?
Wnioskodawca stał na stanowisku, że Partnerzy nie będą zobowiązani do sporządzania lokalnej dokumentacji cen transferowych, o której mowa w art. 11k Ustawy CIT, gdyż Spółka B oraz Spółka A nie są podmiotami powiązanymi ani względem siebie, ani też względem Konsorcjum, które w ogóle nie jest „podmiotem” w rozumieniu art. 11a ust. 1 pkt 2 Ustawy o CIT.
Częściowa zgoda Dyrektora KIS
W uzasadnieniu swojego stanowiska Dyrektor KIS odwołał się do treści interpretacji ogólnej Ministra Finansów z 29 grudnia 2021 r., znak: DCT1.8203.4.2020 w sprawie definicji transakcji kontrolowanej:
(…) ocena, czy umowa konsorcjum stanowi transakcję kontrolowaną podlegającą obowiązkowi w zakresie cen transferowych, następuje z uwzględnieniem definicji transakcji kontrolowanej (…). Istotne z perspektywy oceny umowy konsorcjum jako transakcji kontrolowanej jest przesłanka występowania działania o charakterze gospodarczym. Działanie o charakterze gospodarczym powinno spełniać cechy działalności w celu zarobkowym, powinno być prowadzone w sposób ciągły i niezależny oraz w ramach zorganizowanej struktury. Takie cechy zawiera umowa konsorcjum, a w szczególności cel zarobkowy, ponieważ zamiarem wspólnego przedsięwzięcia jest przede wszystkim osiągnięcie określonego zysku.
Dyrektor KIS stwierdził, że nie ma obowiązku przygotowania lokalnej dokumentacji cen transferowych dla umowy konsorcjum, a tym samym raportowania jej w TPR-C, jeżeli została ona zawarta pomiędzy podmiotami niepowiązanymi. Jednakże od momentu zawarcia umowy konsorcjum dotychczas niepowiązane podmioty stają się podmiotami powiązanymi na gruncie Ustawy CIT. Dyrektor KIS wyjaśnił dalej, że obowiązek ten (sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych) powstanie, jeżeli po zawarciu umowy konsorcjum strony będą podpisywać kolejne umowy o świadczenie usług bądź realizować innego rodzaju transakcje z podmiotem będącym stroną umowy konsorcjum i zostaną wypełnione inne przesłanki ustawowe do sporządzenia dokumentacji.
Dodatkowo Dyrektor KIS przypomniał, że umowa konsorcjum podlega regulacjom w zakresie cen transferowych, gdy strony konsorcjum przed jej zawarciem były już uprzednio podmiotami powiązanymi.
© Marta Pawłowska
Członkini Stowarzyszenia Centrum Cen Transferowych, praktyk z wieloletnim doświadczeniem zwarówno w biznesie, jak i doradztwie podatkowym.
Materiał chroniony prawem autorskim. Materiał może być rozpowszechniany pod warunkiem podania źródła (adresu strony internetowej) oraz nazwiska autora. Autor ani Wydawca nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za wykorzystanie materiału.
