Polski Ład 3.0 a ceny transferowe

W ubiegły wtorek w Dzienniku Ustaw została opublikowana ustawa z dnia 7 października 2022 roku o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2022; poz. 2127). Nowelizacja zmieniła przepisy dotyczące tzw. transakcji rajowych. Zmiany te zyskały moc prawną od 1 stycznia 2021 roku. Zasada lex retro non agit nie znalazła w tym przypadku zastosowania, ponieważ wspominane regulacje łagodzą rygory związane z dokumentowaniem takich transakcji. Ich wsteczne zastosowanie nie narusza tym samym standardów konstytucyjnych.

Koniec z pośrednimi transakcjami rajowymi

Najważniejszą zmianą jest uchylenie obowiązków dokumentacyjnych dla tzw. pośrednich transakcji rajowych, które wynikały z niedawnych przepisów art. 11o ust. 1a i 1b Ustawy o CIT.

W założeniu regulacje te miały wprowadzić przymus identyfikowania transakcji, których celem było przerzucanie dochodów do rajów podatkowych. W zamyśle ustawodawcy weryfikacja miała przebiegać na poziomie podatnika. Podatnik zobowiązany był do sprawdzenia, czy w danej relacji handlowej nie ma do czynienia z podmiotem, który transferuje dochody do rajów podatkowych, chociaż sam ten kontrahent nie ma siedziby w raju. Mimo, że cel przepisów był niewątpliwe słuszny, to ich nieprecyzyjne brzmienie wywołało lawinę wątpliwości, których nie udało się rozwiać nawet publikacją dwóch projektów objaśnień.

Na skutek wielu krytycznych uwag zgłaszanych przez środowisko praktyków działających w obszarze cen transferowych oraz własnych analiz, Ministerstwo Finansów przyznało, że:

(…) brzmienie wprowadzonych w 2020 r. przepisów dotyczących pośrednich transakcji rajowych prowadziłoby do nadmiernego obciążenia polskich podmiotów dokonujących transakcji, obciążenia nieproporcjonalnego w relacji do ewentualnych korzyści wynikających z pozyskania informacji przez Krajową Administrację Skarbową.

Wątpliwości interpretacyjne oraz trudności praktyczne w identyfikacji rzeczywistego właściciela należności oraz stosowania domniemania jego rezydencji w raju podatkowym mogłyby również prowadzić do pozyskiwania informacji, które nie odzwierciedlałyby rzeczywistych relacji pośrednich polskich podmiotów z rajami podatkowymi. Ograniczałoby to w znacznym stopniu przydatność takich informacji dla rzetelnej analizy ryzyka prowadzonej przez KAS. Rozwiązania te należy zatem ocenić jako nieproporcjonalne do celu, któremu miały służyć, a także – co istotniejsze – wątpliwe w zakresie możliwości jego osiągniecia (Uzasadnienie od ustawy nowelizującej).

W konsekwencji ustawodawca uchylił także obowiązek stosowania zasady ceny rynkowej do pośrednich transakcji rajowych. Pamiętajmy jednak, że zasada ta nadal ma zastosowanie do tzw. bezpośrednich transakcji rajowych z podmiotami niepowiązanymi lub położonym w raju podatkowym zagranicznym zakładem (art. 11i Ustawy o CIT).

Gościnne progi

Ustawodawca zdecydował się również na podniesienie progów dokumentacyjnych dla bezpośrednich transakcji rajowych. Obecnie wynoszą one 2 500 000 zł dla transakcji finansowych oraz 500 000 zł dla transakcji innych niż transakcje finansowe.

Zmianę tę niewątpliwie należy ocenić pozytywnie, chociaż połowicznie usatysfakcjonuje ona podatników prowadzących wymianę handlową z Hongkongiem. Dla wielu przedsiębiorców z Polski transakcje z Hongkongiem nie są elementem planowania podatkowego, lecz zwykłą biznesową codziennością. Warto dodać, że region ten nie widnieje w unijnym wykazie jurysdykcji niechętnych współpracy do celów podatkowych, dlatego warto rozważyć zasadność umieszczania go w naszym rodzimym wykazie.

Zagraniczne zakłady z raju

Jednocześnie ustawodawca doprecyzował, że obowiązek dokumentacyjny pojawi się, gdy zrealizujemy transakcję z zagranicznym zakładem położonym na terytorium raju podatkowego. Jeżeli jednak cena lub sposób określenia ceny przedmiotu transakcji z takim zakładem wynika z przepisów ustaw lub wydanych na ich podstawie aktów normatywnych, to regulacje TP nie znajdą w tym przypadku zastosowania (art. 11b pkt 1 Ustawy o CIT).