TSUE: Obowiązek dokumentowania transakcji transgranicznych nie narusza swobody przedsiębiorczości

13 października 2022 Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej TSUE) wydał orzeczenie w trybie prejudycjalnym w sprawie C‑431/21. W wyroku tym ustosunkował się do przepisów prawa niemieckiego, które nakładają obowiązek sporządzenia dokumentacji cen transferowych na podatników realizujących transakcje z zagranicznymi podmiotami powiązanymi.

Czego dotyczy wyrok?

Sąd ds. Finansowych w Bremie (Finanzgericht Bremen) zwrócił się do TSUE z pytaniem prejudycjalnym, w którym dopytywał, czy:

• swoboda przedsiębiorczości wynikająca z art. 43 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (dalej WE) i art. 49 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (dalej TFUE);
• oraz swoboda przepływu usług wynikająca z art. 49 WE i art. 56 TFUE;

są ograniczane na skutek wprowadzenia obowiązku dokumentowania transakcji transgranicznych z podmiotami powiązanymi. Obowiązek ten dotyczy również sytuacji, gdy druga strona transakcji jest rezydentem podatkowym innego państwa członkowskiego.

Ograniczenie to miałoby polegać na możliwości nałożenia na niemieckiego podatnika dodatkowego zobowiązania podatkowego, w przypadku, gdy ten nie przedstawi organom odpowiedniej dokumentacji lub taka dokumentacja w ocenie organu okaże się bezużyteczna.

Warto zaznaczyć, że niemiecki ustawodawca nie przewiduje takiego rygoru prawnego dla transakcji realizowanych wyłącznie z krajowymi podmiotami powiązanymi – w tym również podmiotami, które wykazały stratę podatkową. Dlatego Sąd ds. Finansowych w Bremie powziął wątpliwość, czy różnicowanie tych dwóch stanów faktycznych jest uzasadnione w świetle przytoczonych swobód traktatowych.

Co orzekł TSUE?

Trybunał orzekł, że obowiązki dokumentacyjne nałożone przez niemieckiego ustawodawcę i ewentualne sankcje wynikające z ich niedopełnienia są zgodne z prawem UE. Zdaniem TSUE, obowiązek w zakresie dokumentowania transakcji transgranicznych pozwala państwu członkowskiemu na bardziej skuteczną i dokładną kontrolę, czy transakcje te zostały zawarte na warunkach rynkowych. Jak czytamy w analizowanym wyroku:

Artykuł 49 TFUE należy interpretować w ten sposób, iż nie sprzeciwia się on przepisom krajowym, zgodnie z którymi podatnik,

po pierwsze, podlega obowiązkowi w zakresie dokumentacji dotyczącej rodzaju i treści, a także podstaw ekonomicznych i prawnych ceny i innych warunków handlowych transgranicznych transakcji handlowych zawieranych przez niego z podmiotami, które pozostają z nim w stosunku współzależności, kapitałowym lub innym, umożliwiającym temu podatnikowi lub owym podmiotom wywieranie rzeczywistego wpływu, i które,

po drugie, na wypadek naruszenia tego obowiązku przewidują nie tylko istnienie wzruszalnego domniemania, że dochody tego podatnika podlegające opodatkowaniu w danym państwie członkowskim są wyższe niż jego zadeklarowane dochody, przy czym administracja podatkowa może dokonać oszacowania na jego niekorzyść, ale także nałożenie dodatkowego zobowiązania podatkowego w wysokości stanowiącej równowartość co najmniej 5% i co najwyżej 10% obliczonej dodatkowej kwoty dochodów, przy czym minimalna kwota tego zobowiązania wynosi 5000 EUR, chyba że niedopełnienie tego obowiązku jest usprawiedliwione lub uchybienie jest niewielkie.

Chociaż omawiany wyrok dotyczy niemieckich przepisów, to rzuca pewne światło na zgodność z prawem unijnym naszych rodzimych regulacji. Na marginesie warto wspomnieć, że nasi zachodni sąsiedzi, po otrzymaniu wezwania do przedłożenia dokumentacji cen transferowych, mają aż 60 dni na dopełnienie tego obowiązku.

Wyrok TSUE z dnia 13 października 2022 roku w sprawie C‑431/21